Basistraining interne cultuurcoördinator (icc)

(9 september 2020, Stadsschouwburg Middelburg) 

Je kan je geen betere leraar wensen dan ICC-cursusveteraan Pieter Mols. Hij noemt Meester G.B.J. Hilterman en de 21st Century Skills in een adem en je begrijpt het: cultuureducatie is niet weg te denken uit het curriculum van een basisschoolleerling. Want wat heeft een kind nodig om later goed te functioneren? Welke vaardigheden moet het beslist hebben om mee te doen op de arbeidsmarkt van de toekomst? Creativiteit, kritisch denken, experimenteerlust.

Deze cursus inspireert om een leerlijn uit te zetten, het curriculum van een school te verbreden en het geeft je de tools om zelf een cultuurplan op te stellen. Bovendien krijg je handvatten om meer draagvlak te creëren voor cultuureducatie op je school onder het mom van ‘shift happens’: de wereld verandert en wij veranderen mee. Je leert in heldere stappen je visie op cultuureducatie te bepalen, toegespitst op je eigen schoolmissie, want dat vormt de basis van je plan. En je krijgt inzicht in termen als ‘procesgericht werken’, ‘culturele competenties’ en ‘doorgaande leerlijnen’. Ik ben laaiend enthousiast en kan niet wachten tot les 2.

 (23 september 2020, Historisch Museum de Bevelanden in Goes)

Het uitgangspunt voor deze les is: ‘Maak een plan dat werkt!’ En een belangrijk aspect daarin is het organiseren van draagvlak. Hoe krijg jij je collega’s mee? Pieter Mols gebruikt de ‘denkhoeden’ van Edward de Bono om te laten zien hoe uiteenlopend de insteek kan zijn van je collega’s. Stel jij je ‘objectief’ op, ben je ‘emotioneel’, een ‘positivo’, een ‘freeweeler/uitvinder’, de ‘advocaat van de duivel’ of een ‘regisseur’?

En hoe zorg je er dan voor dat je collega even een andere rol aanneemt, zodat hij zich in jou kan inleven? Wat heb je nodig om je visie te realiseren en stappen te zetten naar een nieuw en uitvoerbaar cultuurplan voor je school?

Mols laat zien hoe leerkrachten en kunstenaars samen vertellen over een magisch moment, het moment dat een leerling nieuwe inzichten verwerft. De volgende les gaat over ‘procesgerichte didactiek’. Het zijn de opdrachten in de les die deze cursus zo waardevol maken.

(14 oktober 2020, Theater De Mythe in Goes)

 Deze les behandelt Pieter Mols ‘rollen en taken’, ‘financiën’ en ‘draagvlak’.

Wat kunnen kinderen eigenlijk leren van kunstenaars? Een belangrijk aspect is dat kinderen op een andere manier leren kijken naar de werkelijkheid.

En wat voor een ‘icc-er’ wil ik zijn? Dat vind ik niet zo moeilijk: ik vaar op het enthousiasme van leerlingen en wil weten waar de behoefte ligt. Ik zit op inhoud en bemoediging en vraag mezelf steeds: hoe zorg ik ervoor dat een kind zich durft te uiten en zelf creatief gaat nadenken over dat wat er zich in haar/zijn wereld voordoet?

Hoe krijg je draagvlak voor je plannen? We leren over de technieken ‘framing en nudging’. Bij framing zorg je dat je een nieuwe en aantrekkelijke manier vindt om iets naar voren te brengen. Je maakt als het ware een ‘raamwerk’ waardoor je anderen laat kijken. En nudging is een methode waarbij je anderen door middel van spel en humor aanmoedigt om hun gedrag te veranderen. Huiswerk voor volgende keer: ‘Bedenk een actie om je doel te bereiken’. Ik denk gelijk aan een guerrilla actie waarbij ik kind en leerkracht nieuwsgierig maak met een speurtocht van korte statements die ik met stencils en een hogedrukspuit op de stoeptegels van het schoolplein zet.

(4 november 2020, online)

Tijdens deze les herhaalt Pieter Mols nog eens de belangrijkste ingrediënten voor een goed cultuureducatief plan. Je visie en de ontwikkelingen daarin en de verschillende rollen en taken. We krijgen een kaartenset om eens een paar aspecten helder voor onszelf en anderen vast te leggen. Welke taken verwacht je van de directie? Die stimuleert, bewaakt, contracteert, betaalt, adviseert, coacht en verzamelt informatie. En wat doet het team? Dat overlegt, voert uit, organiseert, versterkt, levert een bijdrage en ondersteunt. En wat doet de icc'er dan? Die regisseert, stimuleert, bepaalt, spreekt af, motiveert, bewaakt, schrijft en draagt over. Sommige rollen en taken wiebelen moeiteloos van de ene naar de andere persoon binnen het team. Heel anders dan in het waanzinnige hippie-voorbeeld dat Pieter aanhaalt over het experiment ‘onze kresj prins constantijn’ uit de jaren 69-70, onderzocht en gefilmd door Marije Meerman die dit experiment in haar jeugd mocht ondergaan. Wat intrigerend, eigenlijk choquerend!

https://www.vpro.nl/programmas/2doc/kijk/2doc-overzicht/2014/onze-kresj.html

Creativiteit is een containerbegrip geworden. Het is heel belangrijk om voor je eigen besef, je af te vragen wat je er mee bedoelt voordat het zich wild een weg baant door je eigen plannen.

Huiswerk voor les 5 is: maak een filmpje van 3 minuten over wat deze cursus je gebracht heeft, wat je visie en missie is, welke keuzes je maakt en hoe jij je beleidsplan gaat implementeren. Wauw, dit is echt een beetje spannend.

(25 november 2020, online)

Een opdracht om een filmpje te maken, blijft toch altijd een regelrechte opgaaf. Er zijn geen kaders, alles mag en alles kan, net als in de anti-autoritaire kresj (film getoond in les 4). Ik besluit uit te gaan van de kernwaarden: humor, nieuwsgierigheid, verwondering en bemoediging. Kan ik die ook op mezelf toepassen? Wat is dan nu mijn visie? Hoe breng ik dat het beste over? Welk proces laat ik mezelf ondergaan om tot een eindresultaat te komen. Gelukkig heb ik op mijn computer een fantastisch programma dat iMovie heet, dit is makkelijk te gebruiken en via YouTube kan je tips en tricks krijgen over het maken van een mooie opname.

En natuurlijk is dit ongeveer de meest gehaaste week van het jaar, dus de opdracht komt ietwat onder druk te staan. Net als in het gewone leven presteer ik het beste als ik een deadline moet halen. Zondagmiddag vertrouw ik mijn verhaal aan de camera op mijn mobiel toe. Aangezien ik later mijn boodschap uit alle opnamen moet samenstellen en ik alle kleine stukjes aan elkaar monteer, verzin ik dat ik á la het Kubisme van Picasso al fladderend op de galerij, voor mijn huis en op het balkon mijn verhaal doe. De hele vertelling valt pas op zijn plek als ik bij mijn neef langs ga in het gebouw de Pontsteiger in Amsterdam. Nu weet ik het zeker: soms dan voel je je heel klein, maar met verwijzing naar structuren, nieuwe perspectieven en veel inspiratie kan je op basis van nieuwsgierigheid, verwondering en bemoediging, precies laten zien wat nou zo belangrijk is aan cultuureducatie: vanaf het balkon op de elfde verdieping is het uitzicht grandioos en zo kijken we samen naar de toekomst! Ik maak het filmpje in een keer af en kijk niet meer om. Via Wetransfer stuur ik het toe: de teerling is geworpen…

In deze bijeenkomst gaan we aan de slag om een visie op cultuureducatie te formuleren die past bij de context van de school waar de icc'ers werken. De bijeenkomst bestaat uit een aantal activiteiten waarin ingrediënten worden aangedragen om een visie te formuleren. Op basis van de verzameling gegevens kan iedere icc'er dan een visie formuleren die past bij zijn/haar schoolconcept. De kern van de visie wordt gevormd door een antwoord op de vraag: Wat kan cultuur bijdragen aan de manier waarop wij op onze school naar onderwijs kijken?

In deze bijeenkomst verzamelen we materiaal om in beeld te brengen wat de stand van zaken op dit moment is op de scholen waar de icc'ers werken. Welke rol speelt cultuur nu op de school. In die bijeenkomst komen ook actuele zaken als Cultuur in de Spiegel, doorgaande leerlijnen, portfolio en scenario’s cultuureducatie aan bod.

In deze bijeenkomst wordt gewerkt aan het onderwerp samenwerken. Zowel interne samenwerking en draagvlak als samenwerking met externen komt aan de orde. Daarbij maken we een analyse van de huidige stand van zaken m.b.t. samenwerken. En in het verlengde van de geformuleerde visie beschrijven we de gewenste manier van samenwerken. Om verschil tussen de actuele stand van zaken en de gewenste situatie m.b.t. samenwerking te overbruggen ontwikkelen we een stappenplan voor de komende jaren.

In deze bijeenkomst zoomen we in op de rol en taken van de icc'er. Welke rol speelt de icc'er op dit moment en wat zou een gewenste situatie zijn als we kijken naar de geformuleerde visie. Ook hier leidt een stappenplan tot beleid om van de huidige naar de gewenste situatie te komen.

Verder gaan we in deze bijeenkomst op zoek naar de voorwaarden die vervuld moeten worden om de visie te kunnen bereiken en werpen we een blijk op de financiële mogelijkheden rondom cultuureducatie.

Deze bijeenkomst wordt gebruikt om nadrukkelijk aandacht te besteden aan creativiteit en onderwijs. Wat bedoelen we als we de term ‘creativiteit’ hanteren? Wat zijn de kenmerken van een creatief proces en hoe kun je die kenmerken didactisch vertalen? Wat zijn de kenmerken van creatief gedrag?

De bijeenkomst leidt tot een aantal concrete werkmodellen die verwerkt kunnen worden in het beleidsplan.

Tussen de 5e en de 6e bijeenkomst presenteren de deelnemers hun beleidsplan aan het eigen team op school

De laatste bijeenkomst worden de diverse beleidsplannen gepresenteerd en worden de certificaten uitgereikt.

Voor deze bijeenkomst worden ook icc'ers en aanbieders uitgenodigd die eerder de cursus volgden.