Zijn gedachten echt?
“Ja, want wij kunnen ze denken en wij zijn echt.”
“Ja, maar dan is alles echt.” (Sani en Anna, groep 8)
Op 30 maart houdt Nathalie Beekman de keynote op de Zeeuwse Inspiratiedag Cultuuronderwijs #3. Hier geeft zij vast een voorproefje van haar keynote!
Sparklab
Op woensdag 30 maart 2022 vindt de Zeeuwse Inspiratiedag Cultuuronderwijs #3 plaats. Cultuurkwadaat heeft mij uitgenodigd om op deze middag de keynote te verzorgen. Ik ben actief als kunstenaar en onderzoeker, en ontwikkelde een kunst- & filosofielab voor kinderen door middel van mijn PhD-onderzoek ‘Ruimte voor Polyfonie’. In dit lab, Sparklab geheten, werkte ik nauw samen met een multiculturele basisschool in Groningen, zodat geleerd kon worden van de vragen, problemen en wensen van kinderen en leerkrachten in een levendige schoolpraktijk.
Eigen vrijheid
In de keynote vertel ik over de werkwijze en achtergrond van het lab. In het Sparklab worden kunst en kinderfilosofie sterk met elkaar verbonden met als doel om ruimte te geven aan een bijzondere opvatting van persoonsvorming die door de bekende onderwijsfilosoof Gert Biesta ‘subjectwording’ wordt genoemd. Het gaat er hierbij om dat kinderen kennismaken met verschillende manieren van vormgeven aan de eigen vrijheid. Dit gebeurt door de eigen creativiteit tot uiting te brengen en door het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Vrijheid is nooit een op zichzelf staand doel, maar wordt altijd gezien in relatie met de ander en het andere in de wereld.
De horizon van het mogelijke
Kinderen kunnen in het lab op basis van aansprekende thema’s denken over filosofische vragen en daarover in dialoog gaan met elkaar. Ze worden zich bewust van hun eigen denken en dat van de anderen. Er wordt nagedacht over ultieme, dus onbeantwoordbare vragen en over de wereld. Ze verkennen deze thema’s ook op verschillende creatieve manieren: door te tekenen, te dansen, te schilderen, muziek te maken of te bouwen. In het lab worden veel ‘gekke’ creatieve opdrachten gedaan die ongewoon en tegendraads zijn. Op deze manier ontstaat er een ruimte waarin geen sprake is van oordelen als ‘goed en fout’ of ‘mooi en lelijk’. Kinderen worden uitgenodigd om zich vrij uit te drukken en om hun gewone manier van denken en doen te doorbreken, waardoor hun horizon van het mogelijke wordt verruimd.
Vrije stemmen
In het onderzoek beschouw ik de kinderen als meerstemmig – dus als polyfonisch. Er wordt vanuit gegaan dat ieder kind een koor van stemmen is, dat wil zeggen dat er in hen een grote reikwijdte aan kwaliteiten, houdingen en perspectieven is te vinden. Er wordt specifiek gezocht naar hun vrije stemmen, die we aanduiden als de authentieke, creatieve en verantwoordelijke stemmen. Deze stemmen worden niet altijd voldoende gezien of gehoord. Door hier wel ruimte aan te geven wordt ieder kind benaderd als een vat vol ongeziene mogelijkheden en onvergelijkbare kwaliteiten.